КРЕВЕТ

Креветот е интересна и неопходна направија. Ама самиот збор „кревет„ уште поинтересна.

Читајќи го Еврипида (5 век пне),или во превод „Извонредниот Скокач„(човекот го подготвувале за атлета ама тој станал драмски писател) ќе умрев од досада бидејќи во неговите дела „спасени од забот на времето„ нема да сретнете траги од материјалната култура на „античките„.Човекот е толку апстрактен што е неверојатно.Мислам дека е намерно.Бидејќи читав англиски превод за некои зборови се посомневав и дека се плод на преведувачката фантазија.Сепак и преведувачот бил на мака, го разбирам.Но, не е без ич.

Еврипид.Човекот живеел во 5 век пне ,бистава е според „оригинал„ од 5 век не.Веројатно зделана во „ренесансата„.Сега сме 21 век НЕ.Џиновски скокови.

Така на пример во Алкестис(жива патетика и на патосот не обрнав внимание иако и тој говори од свое име дека човек не може да се занимава со патос и филозофија ако се бори за опстанок во сурови услови на нетехнолошко општество) имаме демек :лак,стрела,магично вино,големи богатства,сад за чиста изворска вода,руни во песок,порти на вечноста,зачин за жртвување,богата облека,соби,проточна вода (водовод?),сандак за облека од кедар,невестински кревет(постела),перница,прекривка,ланци,лаута(инструмент),некаков африкански кавал, скиптар(царски), весло, лира, исклесана надгробна плоча , гостински соби, мед, жито, рало, урна, бел мермер, замок, празна столица(?), орфички руни, тракиски свиток, железаен ланец, скитски меч, улици, зандани, олтари и уште неколку што сум ги промашил.

Од сето ова најинтересен ми беше креветот(постелата) бидејќи често се повторува .Де брачен ,де невестински , де празен итн.Си мислам,имале ли „античките Грци„  вистински кревет-кревет?

Кревет тоа е предмет или место на кое се спие или се одмара.Изборот од етимолошките речници е следниот.

Африкански: 'n bed
Дански: seng
Холандски: een bed
Германски: ein Bett
Англиски: a bed
Шведски: en säng
Норвешки: en seng
Исландски: rúm
Јидиш: אַ בעט < a bet> [a ˈbɛt]

Каталански: un llit [un ˈʎit]
Франсцуски: un lit
Италијански: un letto
Латински: lectus, lectulus, torus, stratum
Окситански: un lièch
Португалски: uma cama
Романски: pat
Шпански: una cama

Чешки: postel
Полски: łóżko [ˈwuʃkɔ]
Руски: кровать [krɐˈvatʲ]
Српски: кревет , постеља ~ postelja, лежај ~ ležaj
Словачки: posteľ

Грчки (современ): κρεβάτι <kreváti>, (или со двојна бета: κρεββάτι <krevváti>)
Грчки (Коине): κράββατος <krávvatos>
Грчки (Класичен): κλίνη <klíni>, σκίμπους <skímpous>, ἀσκάντης <askántis>, λέχος <léchos> λέκτρον <léktron>, εὐνὴ <evní>

Естонски: voodi, säng
Фински: sänky, vuode
Унгарски: ágy [ˈɒɟ]

Санскрит: खट्वा <khaṭvā> [kʰɐʈʋa:] , पर्यंकः <paryankaḥ> [pɐrjɐŋkɐh]
Хинду: पलंग <palang> [pɐlɐŋg], खाट <khāṭ> [kʰa:ʈ]

Арапски: سرير <sareer>
Хебрејски: מיטה. <mita> [mi'ta]

Турски: bir yatak

Јапонски: 寝台 <shindai>], ベッド <beddo>

Есперанто: lito  

Во германските јазици етимолошки веројатно од хебрејското бет -дом ,куќа или евентуално друга етимологија ,во „романските„ најмногу од атинското "lectus".Во „класичниот „грчки исто и лехос,клини но во современиот грчки и во коинето тоа е нашиот познат КРЕВЕТ.

Руски :крова́ть,Украински:крова́т

Словенската етимологија на кревет најверојатно доаѓа од КРВ или КРОВ-покрив.

Крв ,тоа асоцира на сродство,род,породување,сродување,спарување итн.интерсно е сродството со шведското,норвешкото,естонското санг,латински,крв= sanguis.Покрив,не треба да спомнуваме.

Најинтересно е од каде Грците во „антиката„ го зајмиле зборот „кревет„ додека „словените„ спиеле зад седум мориња и планини.

Јас не зборувам за кревет во современа смисла,дрвен со ногарки,со душек,прекривки и се по ред ,иако таков имало и кај античките па оттаму доаѓа и Прокрустов кревет,постела.

Интересно е и што краватос-κράββατος (на латински извртено во  grabatus-војнички кревет) се смета за македонски збор(се разбира на античките македонци).Наводно на античко-македонски  *γράβος (grabos) значело "даб",γράβιον факел.

Но и на „старословенски „-*gabrъ/*grabъ/*grabrъ.-„даб„ ,

Зборот кревет-κράββατος кој кобожем бил „коине„ и „античкомакедонски„ збор , е  чест во Новиот завет а го нема во „Септуагинтата„.

На пример

MK - Библијa 1999 - Мк. 6:55

се растрчаа по целата таа околија и почнаа да донесуваат болни, на постели, каде што чуја дека е Тој.

 περιδραμόντες ♦ περιέδραμον } ὅλην τὴν { περίχωρον ♦ χώραν } ἐκείνην, { ἤρξαντο ♦ καὶ ἤρξαντο } ἐπὶ τοῖς {κραββάτοις♦κραβάττοις} τοὺς κακῶς ἔχοντας περιφέρειν, ὅπου ἤκουον ὅτι { ἐκεῖ ♦ - } ἐστιν.  

MK - Библијa 1999 - Мк. 2:4

И како не можеа да го донесат до Него, заради народот, го открија покривот над местото каде што беше, и го пробија и ја спуштија постелата, на која лежеше фатениот.

Καὶ μὴ δυνάμενοι { προσεγγίσαι ♦ προσενέγκαι } αὐτῷ διὰ τὸν ὄχλον, ἀπεστέγασαν τὴν στέγην ὅπου ἦν, καὶ ἐξορύξαντες χαλῶσιν τὸν { κράββατον ἐφ’ ᾧ ♦ κράβαττον ὅπου } ὁ παραλυτικὸς κατέκειτο.  

MK - Библијa 1999 - Јов. 5:9

И човекот оздраве веднаш, ја зеде својата постела и почна да оди. А тој ден беше сабота.

Καὶ εὐθέως ἐγένετο ὑγιὴς ὁ ἄνθρωπος, καὶ ἦρεν τὸν { κράββατον ♦ κράβαττον } αὐτοῦ καὶ περιεπάτει. Ἦν δὲ σάββατον ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ.  

MK - Библијa 1999 - Дела 9:33

Таму најде еден човек, по име Енеј, кој лежеше осум години парализиран на постела.

Εὗρεν δὲ ἐκεῖ ἄνθρωπόν τινα { Αἰνέαν ὀνόματι ♦ ὀνόματι Αἰνέαν }, ἐξ ἐτῶν ὀκτὼ κατακείμενον ἐπὶ {κραββάτῳ ♦ κραβάττου }, ὃς ἦν παραλελυμένος.  

Освен кај Марко,Јован и во Делата апостолски, во Окровението на Јован ,нема „краватон„ туку  „клино„.

MK - Библијa 1999 - Откр. 2:22

Еве, ќе ја фрлам на постела, и со неа оние, кои прељубодејствуваа со неа, во голема неволја, ако не се покајат за своите дела.

καὶ ἔδωκα αὐτῇ χρόνον ἵνα μετανοήσῃ, καὶ οὐ θέλειμετανοῆσαι ἐκ τῆς πορνείας αὐτῆς. ἰδοὺ βάλλω αὐτὴν εἰς κλίνην, 

κλίνη 1 κλίνω
[select] она на што се лежи,кауч,кревет

Клино во принцип значи да се наслониш,да се потпреш,да се навалиш ,наклон.

MK - Библијa 1999 - Мк. 4:21

И им рече: „Затоа ли се внесува светилка за да се стави под вршник или под легло, а не за да се стави на светилникот?


Καὶ ἔλεγεναὐτοῖς ὅτι Μήτι ἔρχεται ὁ λύχνος ἵνα ὑπὸ τὸν μόδιον τεθῇ ἢ ὑπὸ τὴν κλίνην, οὐχ ἵνα†ἐπὶ† τὴν λυχνίαν τεθῇ;

Треба ли да разбереме дека „старите Словени од зад карпатите„ учеле од „античките Македонци „ или обратно?

Наводно„коине„ било народен јазик на источниот медитеран од времето на Александар 4 век ПНЕ до 6 век НЕ кога се формирал „византискиот грчки јазик„.Тоа се 10 века во превод 1000 години.

А како да го разбереме „старословенскиот„ „даб„,како „факел„ или како „кревет„?

 На античко и новогрчки дрво-даб е „друс„-δρυς.

Од каде старите словени го смислиле даб како *gabrъ/*grabъ/*grabrъ?

Ги потсетил на даб зборот „факел„ од коинето?

Не ли е пологично од даб да се направи кревет и факел а не обратно?

Под претпоставка дека античките Македонци слушнале од словените дека   /*grabъ/=даб тие си смислиле збор кревет и факел направени од дабово дрво.

Ајде на кратко.Старите Словени доаѓаат на Балканот во 6 век и наместо „друс- дрис„  кверкус лигно, лектум„ им се слуша граб,грб,габр го одбрале баш „грабатус„.Шанса-никаква.

Постои и друга варијанта.Александар го оставил зборов кај Словените пред нашата ера.

Tрета варијанта,Словените смислиле збор за даб дури откако во 6 век ги виделе табличките од Игувиум од 3 век ПНЕ каде Јупитер и Mарс имаат епитет Grabovium.

Додуша табличките се од 15 век па можно е да се фалсификат.Да се потсетиме дека на латински даб е „quercus„ а дрво „arbor„ или „ligno",кревет е „lectum" а „grabatus„ е војнички кревет.Па, го  читале ли латиниве новиот завет ?Да видиме како тие го превеле креветот.

Вулгата

et percurrentes universam regionem illam coeperunt in grabattis eos qui se male habebant circumferre ubi audiebant eum esse



Буквално од грчкиот ,веројатно се чуделе што е тоа κραββάτοις.

Етимолошки речник на латинскиот јазик

Веројатно и на Сенека одовде му бил познат зборов. А исто така и на Катул,Цицерон,Марциал,Апулеј,Петрониј итн а по 10 века наеднаш го запознале  и „ренесансните„ писатели. 

Платон Сенека и Аристотел

λέχος 1 λέγω1
1.кауч,кревет, кај Хомер
2.Брачен кревет или воопшто брак,
σὰ λέχεα твојата жена,Еврипид
4.птичјо гнездо, Есхил,Софокле

Лехос,лего-И ние велиме „лега„„лежи„ тоа е и латинското „lectus„.

 Од прото словенски *ležati,од „протоиндовропејски„  *legʰ- (“лежи”).


Веројатно стариве Грци се сретнале со „Протоиндоевропејците“ бидејќи Словените во времето на Хомер сеуште не биле родени .


Лего е грчки збор и за „зборува„ „чита„,„вели„ но и да „собира„,„одбира„,„раскажува„ итн.


 „Столицата„ е „т(th)ронос„θρόνος