Диктис(Диктус) Кретенски

Dictys Cretensis (Δίκτυς ὁ Κρής) Диктис (Диктус) Критски од Кносос бил легендарен придружник на Идоменеус за време на Тројанската војна, и наводно автор на дневник на настаните од војната во кој се наведени некои од истите материјали кои ги обработил Хомер во својата Илијада. Со подемот во лековерноста во  Доцната Антика, приказната од неговиот дневник,  забавна  фантастика која била наменета за софистицираната Александриската публика, се сфаќала буквално.

Во 4 век од н.е. одреден Квинтус Септимиј (Петко Седмовски) го издал делото  Dictys Cretensis Ephemeridos belli Trojani, ("Диктус од  Крит, хроника на Тројанската војна") во шест книги, латински превод на грчката верзија. Главниот интерес за оваа книга лежи во фактот дека, како што познавањето на грчкиот слабеело и исчезнувало во Западна Европа, ова дело заедно со и De excidio Trojae на Дарес Фригиус биле изворите преку кои Хомеровите легенди стигнале до романтичната литература на средниот век.

Елаборирана приказна како пролог на латинскиот текст презентира детали како  преживеал ракописот на ова дело, напишано со феникиски знаци на таблички од  дрво или кора од дрво, имено,било затворено во оловна кутија и закопано со нејзиниот автор , според  негова желба.

"Таму останале невознемирени со  векови, кога во тринаесеттата година од владеењето на Нерон, гробот се отворил од ужасен земјотрес,  кутијата била изложена и забележана од страна на некои овчари, кои констатирале дека таа не содржи богатство, како што од почеток се надевале, па му ја однеле на својот господар Еупраксис (или Еупраксидес), кој пак му ја предал на Рутилиус Руфус, римскиот гувернер на провинцијата, од каде и Еупраксис и ковчегот биле испратени на императорот. Нерон, кој откако разбрал дека писмото било феникијско повикал мажи вешти во тој јазик, од кои му била разјаснета содржината . 

Целиот дневник бил преведен на грчки( а зошто не на латински?), и бил  депониран во една од јавните библиотеки, и Еупраксис го испратиле натоварен со награди. "(Смит, Речник)

Грчкото "име" Еупраксис едноставно значи "вистински потег", познато име во дискусиите за етиката, и е интересно и соодветно име за пронаоѓачот на „ракописот„.

Прологот кој се карактеристечен за една ракописна традиција е заменет во друга главна група ракописи со писмо кое божем е напишано од страна на Квинтус Септимиј Романус до Квинтус Аркадиј Руфус, во која писателот, давајќи скратена верзија на приказната за откритието, го информира својот пријател дека бил предизвикан делото кое му паднало во рацете за своја сопствена забава и поука на другите да го преведе на латински.

Современиот уредник, Вернер Ајзенхат, претпоставува дека двете групи, од кои ниту едната не треба да се преферира пред другата, претставуваат две објавени изданија(?) во Доцната Антика.Постојат преводи на грчки со византиски датуми, кои се составен дел на универзалните истории,за кои Смит додава: "Ние може во овој правец да додадеме, дека авторите од византискиот период, како што се Јован Малала, Константин Порфирогенет, Ѓорѓи Кедрен, Константин Манасија, Јован и Исак Ѕеѕес (Цецес), и други, главно цитирале од Диктус и го сметале за автор од највисок и несомнен авторитет, а тој сигурно бил познат уште во времето на Елијан. (2 век НЕ)"

Личната копија на Петрарка од Ephemeridos belli Troiani, неговиот клуч за Хомер, сега е во Кодексот Паризинус Лат.5690, во Националната Библиотека. Првото печатено издание било рано но не после 1471 г.

Современите научници не се согласувале дали воопшто постоел грчки оригинал,но сите сомневања биле отстранети со откривањето на фрагмент на грчки меѓу Охирхинкус папирусите пронајдени од страна на Бернард Гренфел и Артур Хант во 1899-1900.

Овој фрагмент открива дека латинскиот бил близок превод од грчки.Друго големо изненадување било откривањето, во библиотеката на контот Аурелио Гиљелмо Балеани во Јеси, на ракопис на Диктус, во голем дел од деветтиот век, опишан и среден од Ц.Анибалди во 1907 година.

За средновековен извор на Тројанската војна кој е уникатен и независен од Диктус и Дарес и, видете го "Rawlinson Excidium Troie". 

Средниот век e вистинскa  “ренесанса„ на Хомеровите "Илијада" и "Одисеја".Практично секоја голема европска земја - Франција, Германија, Италија, Англија и Русија - имаат сопствена верзија на овие дела, особено на "Илијада". Поетите не ги прочитале грчките „оригинали„, а за „ големиот Хомер „знаеле само од прикажување.

Основните информации  средновековните автори ги црпеле од делата на Дарет и Диктус,, кои исто така не биле познати во оригинал. На пример делото на Дарет го знаеле само во прераскажана верзија на  римскиот историчар Корнелиј Непос.

Главни продолжувачи на Хомеровите епови се следниве:

"Де excidio Troiae Historia". Автор: Дарет Фригиски(Daretis Phrygii)
(оригиналот не е сочуван).

"Ephemeridos belli Troiani". Автор:Диктис(Диктис Критски)
(оригиналот не е сочуван).

"Падот на Троја." Автор: Квинт од Смирна (Квинт Smyrnaeus)
(Грција, CA. IV век. Н Е).

"Roman de Troie". Автор: Беноа де Сен-Маур (Беноа де Сент-Maure)
(Франција, околу 1160).

"Historia destructionis Troiae". Автор: Гвидо деле Колона (Guido delle Colonne)
(Италија,  1287).

"De bello Troiano". Автор: Јосиф Искан (Ioseph Iscanus или Јосиф од Ексетер)
(Англија, околу 1180).

"Troy book". Автор: Џон Лидгејт (Јован Lydgate)
(Англија, 1412).

"Trojanerkrieg". Автор: Конрад фон Вирцбург
(Германија, на почетокот на XIII век.)

"Сказание о Троянской войне" или "Притча о кралех"
анонимна староруска приказна ТУКА(руски).

Небулозите на Диктус Кретенски кого го сметале за „автор од највисок и несомнен авторитет,„ прочитајте ги ТУКА(англиски)