Сакате да знаете како изгледале „античките„трговски бродови од далеку?Отворете ја книгата на нашиот пријател Лукијан (иако модерните енциклопедии го опишуваат како сатиричар, не може да се однесува вака со нас):
"Јас така,скитајќи бесцелно, дознав дека пристигнал во Пиреја огромен брод, со необична големина, еден од оние кои носеа леб од Египет во Рим, ...Застанавме и долго гледавме во јарболот,прашувајќи се колку парчиња кожа отишле на изработката на едрата ,восхитувајќи се на морнарите, кои се искачиле на јажињата и слободно крстосуваа по нив, држејќи се вешто...Но замислете, каков брод беше тоа!Сто и дваесет кубити во должина(180м), рече поморскиот архитект и во ширина над една четвртина од тоа а од палубата до килот – таму каде бродот е најдлабок - дваесет и девет(44 м).....А толку многу морнари што може да се спореди со цел логор.Се вели дека бродот носи толку многу леб , доволно една година да го нахрани целото население на Атика.И овој џин зависи од безбедното управување на кормиларот, мал човек веќе во напреднати години, кој го контролира огромното кормилото со помош на тенка рачка од метла ... "
Да не зборуваме за стилот – ова вака напишано ? Ова е Шекспир на вториот век! Икако ви се чини бродов? Овој гигант не тежи помалку од 4500 тони и има капацитет од 3000 тони .Разгледајте една шпанска галија од XV век. И размислете колкава сила е потребна да се управува ваков монструм .
Згрозува мегаломанијата на древните хроники кои денес се сметаат за релевантни историски извори.На пример, грчкиот историчар Мемнон во III.век ПНЕ измислил осумредна октрема (трирема - брод со три реда весла,пентера-со пет реда итн).Секое нејзино весло, пишува Мемнон, го веслал одред од 100 луѓе.Но, ова е цвеќе за мирисање. Плутарх го напишал следното: "... непријателите беа вчудовидени и воодушевени, гледајќи на бродовите со шеснаесет и петнаесет реда весла, кои пловеле во минатото крај нивните брегови ..." хеленистичкиот-македонски цар Птоломеј II станал познат по изградбата на еден дваесетреден и два триесетредни бродови изградени на островот Крит од некој „необично вешт„ бродоградител.Критјаните, е веќе јасно: овие храбри момци го избраздиле целиот Медитеран уште два и пол милениуми пред Христа.Нивната работа продолжила со достоинствените и немирни феникиски трговци: велат дека на крајот на VII век.ПНЕ години ја обиколиле Африка и се вратиле преку столбовите на Херкулес (Гибралтар).
Дури и античките Египќани во папирус чамци лесно доаѓале до земјата Пунт (веројатно - територијата на модерна Сомалија), а Полибиус раскажува за грчкиот морепловец Pytheas во IV век ПНЕ стигнал и до северниот пол ! Не збори бе!
Но ајде да не бидеме педантни и да се свртиме кон голите цифри.Во поморската битка во близина на островот Саламис грчката флота, која броела, според Херодот, 380 бродови, ја поразила персиската армада од 1.000 брода.Други извори велат дека биле околу 600 бродови, но ова е сепак премногу .
Во текот на Пелопонеската војна, која траела 27 години (431-404 година ПНЕ) ,во поморската битка во близина на островот Лезбос,„ се соочиле„ Атињаните и Спартанците .Атина, имала само 70 триреми против 140 на Спартанците.И покрај тоа што дејствувале многу мудро за да им се спротивстават на непријателските сили -било исклучително тешко.Затоа Атињаните испратиле два брода да побараат помош, на која не требало долго да чекаат .За поддршка атињаните набрзинка изградиле и испратиле уште 150 триреми.Но, Спартанците направиле паметен маневар, и, оставајќи 50 бродови на блокадата на ослабените Атињани, испратиле пресретница на 120те бродови на непријателот.Да не ви вршам тортура - Атињаните конечно победиле!?!.
Патем,само едно прашање: како Атина и Спарта со релативно скромни економии можеле да соберат волку прекрасни флоти?Не е доволно само да се изградат бродовите - тие треба да се снабдат со храна,со вода со војници(па останувале ли дома во резерва богати,да предат во Спарта и Атина додека другиве се биеле крваво на море?!?),со оружје, па потоа да тргнат во поход.
За споредба: транспортната флота, со која Наполеон Бонапарта пренел 30000-на армија во Египет кон крајот на XVIII век, се состоела од помалку од 300 бродови, и ја штителе само дваесетина воени бродови.
Галиите (и сите нејзини варијанти - античките бирема, трирема, пентера , итн) се многу незгодни во поморска битка.На секоја страна од бродот имало голем број на весла, секое долго до 15 метри и тежина до 300кг.Со такви тешки лопати управувал тим од 50-10 луѓе.Маневрирањето се обезбедувало исклучиво со силата на робовите, бидејќи кормилото било во повој.Работите почнале да се менуваат од XV век, но дури и во XVIII век веслањето играло значајна улога во морските битки.Доволно е да се каже дека битката за Лепанто, во која 1571, Шпанците, Ѓеновците и Венецијанците ја поразиле отоманската флота под команда на адмиралот Али Паша, главно благодарение на вешти маневри во веслањето.Турците загубиле повеќе од 200 бродови и голем број на војници биле убиени и заробени.Патем, на армијата на шпанските војници во оваа битка, и командувал познатиот Сервантес, идниот автор на "Дон Кихот".
Во секој случај, треба да се напомене дека оваа битка, која го означила крајот на доминацијата на Отоманската империја на морињата, чудно потсетува на поморската битка меѓу Картагина и римската флота во 256 п.н.е.,ртот Екном (јужниот брег на Сицилија).Бродовите кои учествувале во неа, исто така се стотици а маневрите на спротивната страна се неверојатна копија на преместувањата на флотата во Лепанто.
A painting by Agostino Tassi or Buonamico (1565-1644) shows a ship under construction at the leading Tuscan port of Livomo. The painting illustrates the large quantities of wood required for shipbuilding, and the immensity of the task posed by the construction of large warships using largely unmechanized processes. The capital investment required was formidable, but ships generally had a life of only twenty to thirty years.
Лев Шилник
No comments:
Post a Comment