СЛОВО О ПЪЛКУ ИГОРЕВѢ,или Слово за Игоровиот полк,е руска епска песна(поема,спев) датирана во 12 век.Бидејќи малкумина Македонци имаат претстава како изгледа овој древноруски текст би се осмелил да и го претставам на заинтересираната публика.
Историјата на текстот е следнава.„Словото„е пронајдено во Спасо-Преображенскиот манастир од грофот Алексеј Мусин -Пушкин(1744-1814).Овој единствен средновековен примерок на „Словото„ е изгорен од московскиот пожар 1812 без претходно да се направи опис на особеностите на оригиналот,што дава подлога за подоцнежни сомнежи во однос на оригиналноста на спевот.Грофот Мусин-Пушкин си направил свој препис на спевот во која вовел свои исправки како :поделба на зборовите,големи букви,исправка на „грешки„ и слично.На база на неговиот препис е подготвено првото печатено издание на „Словото „ од 1800 година.Во 1890 година францускиот славист Луи Леже го искажува своето мислење дека „Словото „ е фалсификат,препишан од некој ракопис од XIV век.1940 еден друг французин ,Андре Мазон укажува дека „збунувачката„ и „некохерентна„ содржина на текстот е доказ за фалсификатот и дека фалсификаторот не успеал да врзе крај со крај.Тој му го припишувал авторството на директорот на московскиот архив Н.Н.Бантиш-Каменски.Во Советскиот Сојуз во борба притив мислењето на Мазон истапиле повеќе познати историчари и филолози:Гудзиј,Лихачев,Лотман и и нанеле сериозен удар на теоријата на Мазон.Но 1963 година познатиот историчар А.А. Зимин го прогласува делото за фалсификат,односно вели дека„Словото„ не е дело од XII век туку генијална стилизација од втората половина на XVII век.По катастрофалната критика на Зимин ,дебатата стивнува.Но спорот по ова прашање се води до денес иако според мислењето на некои историчари „Словото„ се рехабилитира пред неколку десетлетија со пронаоѓање на „Половецкиј словар„(Кумански речник-Codex Cumanicus) во библиотеката на Франческо Петрарка (1504 – 1574г),составен од некој средновековен ерудит.Тие утврдуваат дека во „Словото„ има многу зборови од куманскиот -турки јазик од XII век.Бидејќи овој јазик е исчезнат во средновековието ,наводно ,не можело никако да се направи „Словото„ како фалсификат во XVIII век бидејќи во Русија никој не знаел кумански јазик.Теоријата на Мезон и Зимин е демантирана од водечките слависти на советската ера а наводно последен удар и е зададен со делото на Зализнјак од 2004та во „СПИ: взгляд лингвиста» // Языки славянской культуры М. „Тој тврди дека хипотетичкиот фалсификатор би требало да поседува големо знаење кое би го криел од современиците за не само да вметнува непознати зборови од познати древни текстови туку и да се придржува кон лингвистички закономерности.
Историјата на откривањето на “Словото„ ,долго време била обвиткана со мистерија.Самиот гроф Мусин-Пушкин не сакал многу да говори на оваа тема.Причината била што до ракописниот зборник во чиј состав било „Словото„,тој дошол на не сосема законски начин.Во 1791 тој ја убедил Екатерина II да издаде указ за вадење на најдревните ракописи од манастирските архиви за од нив да се направат копии.Тој не бил пионер во ваква акција.Претходно ,во времето на Петар I,замената на старите книги со нови во соловецкиот манастир ги чинела живот неколку стотини монаси.Документите собрани со указот грофот Мусин-Пушкин ги прегледувал сам.Најинтересните ги одбирал за својата домашна библиотека.Ова не останало незабележано.Во литературните кругови се говорело дека тој својата скапоцена библиотека ја стекнал незаконски.Поголемиот дел од библиотеката тој пред пожарот го предал на Московскиот архив освен дел кој задржал за себе и од кој не можел да се раздели.Од неговата куќа во времето на окупацијата на Наполеон на Москва,биле изнесени 32 коли,сребро,уметнички дела и книги.Поради критиката дека скапоцените ракописи ги чувал дома тој се бранел дека сите ракописи кои ги чувал биле купени кај приватни лица.Односно ,на писмото на историчарот и археограф К.Ф Калаидович кој барал од грофот да објасни како и од кого го купил ракописот ,тој одговорил дека е купен од Јоил,архимандрит на Спасо-јарославскиот манастир ракопис наречен„Хронограф„ на чиј крај се наоѓало „Словото„,дека бил јасно напишан но на стар јазик и дека тој морал да го среди за да биде разбирлив пред да се испечати.Незадоволен од одговорот Калаидович повторно со писмо побарал грофот да ги именува лицата кои го виделе ракописот,што покажува дека во нешто се сомневал,но никогаш не добил одговор на второто писмо.
Во однос на јазикот употребен во „Словото„ кој бил „неразбирлив„ казахтанскиот писател Олжас Сулејманов го карактеризирал како густо набиено со турцизми,односно со опширни слоеви на туркиска лексика и цели фрази и во својата книга од 1975 „«Аз и Я-Книга благонамеренного читателя„ тој предлага сопствена концепција на историските собитија опишани во „Словото„,односно дека тоа било напишано за двојазичен читател,од двојазичен автор,што значи дека извесно време постоел билингвизам(книгата била забранета како „антируска„ од ЦК КП на Казхстан а издавачот бил исфрлен од работа,ова стојалиште го поддржал и Лихачев).Бидејќи цензурирана,книгата дожживеала незапамтена продажба под тезга по цена 50 пати поголема од реалната.
Овој древен паметник на „словенската„ реч има милијарда преводи.Еве го „оригиналниот„ вовед.
1 Не лъпо ли ны бяшетъ, братие,
2 начяти старыми словесы трудныхъ повъстий
3 о пълку Игоревъ, Игоря Святъславлича?
4 Начати же ся тъй пъсни по былинамь сего времени,
5 а не по замышлению Бояню!
6 Боянъ бо въщий, аще кому хотяше пъснь творити,
7 то растъкашется мыслию по древу,
8 сърымъ вълкомъ по земли,
9 шизымъ орломъ подъ облакы,
11 Тогда пущашеть 10 соколовь на стадо лебедъй,
12 который дотечаше,
13 та преди пъснь пояше
14 старому Ярославу,
15 храброму Мстиславу,
16 иже заръза Редедю предъ пълкы касожьскыми,
17 красному Романови Святъславличю.
18 Боянъ же, братие, не 10 соколовь на стадо лебедъй пущаше,
19 нъ своя въщиа пръсты на живая струны въскладаше,
20 они же сами княземъ славу рокотаху.
21 Почнемъ же, братие, повесть сию
22 отъ стараго Владимера до нынъшняго Игоря,
23 иже истягну умъ кръпостию своею
24 и поостри сердца своего мужествомъ,
25 наплънився ратнаго духа,
26 наведе своя храбрыя плъкы на землю Половъцькую за землю РУСЬКУЮ.
42 О Бояне, соловию стараго времени!
43 А бы ты сиа плъкы ущекоталъ
44 скача, славию, по мыслену древу,
45 летая yмом подъ облакы,
46 свивая славы оба полы сего времени,
47 рища въ тропу Трояню чресъ поля на горы!
48 Пъти было пъснь Игореви, того внуку:
49 “Не буря соколы занесе чресъ поля широкая -
50 галици стады бъжать къ Дону Великому.”
51 Чи ли въспъти было, въщей Бояне, Велесов внуче:
52 “Комони ржуть за Сулою —
53 звенить слава въ Кыевъ”
54 Трубы трубять въ Новъградъ,
55 стоять стязи въ Путивлъ,
56 Игорь ждетъ мила брата Всеволода.
57 И рече ему Буй Туръ Всеволод:
58 “Одинъ братъ, одинъ свътъ светлый - ты, Игорю!
59 Оба есвъ Святъславличя!
60 Седлай, брате, свои бръзыи комони,
61 а мои ти готови, осъдлани у Курьска напереди.
62 А мои ти куряии свъдоми къмети:
63 подъ трубами повити,
64 подъ шеломы възлелъяны,
65 конець копия въскръмлени;
66 пути имъ въдоми,
67 яругы имъ знаеми,
68 луци у нихъ иапряжени,
69 тули отворени,
70 сабли изъострени.
71 Сами скачють, акы сърыи влъци въ полъ,
72 ищучи себе чти, а князю славъ”.
1 Не лъпо ли ны бяшетъ, братие,
2 начяти старыми словесы трудныхъ повъстий
3 о пълку Игоревъ, Игоря Святъславлича?
4 Начати же ся тъй пъсни по былинамь сего времени,
5 а не по замышлению Бояню!
6 Боянъ бо въщий, аще кому хотяше пъснь творити,
7 то растъкашется мыслию по древу,
8 сърымъ вълкомъ по земли,
9 шизымъ орломъ подъ облакы,
10 соколовь на стадо лебедъй,
11 Тогда пущашеть
12 который дотечаше,
13 та преди пъснь пояше
14 старому Ярославу,
15 храброму Мстиславу,
16 иже заръза Редедю предъ пълкы касожьскыми,
17 красному Романови Святъславличю.
18 Боянъ же, братие, не 10 соколовь на стадо лебедъй пущаше,
19 нъ своя въщиа пръсты на живая струны въскладаше,
20 они же сами княземъ славу рокотаху.
21 Почнемъ же, братие, повесть сию
22 отъ стараго Владимера до нынъшняго Игоря,
23 иже истягну умъ кръпостию своею
24 и поостри сердца своего мужествомъ,
25 наплънився ратнаго духа,
26 наведе своя храбрыя плъкы на землю Половъцькую за землю РУСЬКУЮ.(некои ова го преведуваат, НА землю РУСЬКУЮ)
42 О Бояне, соловию стараго времени!
43 А бы ты сиа плъкы ущекоталъ
44 скача, славию, по мыслену древу,
45 летая yмом подъ облакы,
46 свивая славы оба полы сего времени,
47 рища въ тропу Трояню чресъ поля на горы!
48 Пъти было пъснь Игореви, того внуку:
49 “Не буря соколы занесе чресъ поля широкая -
50 галици стады бъжать къ Дону Великому.”
51 Чи ли въспъти было, въщей Бояне, Велесов внуче:
52 “Комони ржуть за Сулою —
53 звенить слава въ Кыевъ”
54 Трубы трубять въ Новъградъ,
55 стоять стязи въ Путивлъ,
56 Игорь ждетъ мила брата Всеволода.
57 И рече ему Буй Туръ Всеволод:
58 “Одинъ братъ, одинъ свътъ светлый - ты, Игорю!
59 Оба есвъ Святъславличя!
60 Седлай, брате, свои бръзыи комони,
61 а мои ти готови, осъдлани у Курьска напереди.
62 А мои ти куряии свъдоми къмети:
63 подъ трубами повити,
64 подъ шеломы възлелъяны,
65 конець копия въскръмлени;
66 пути имъ въдоми,
67 яругы имъ знаеми,
68 луци у нихъ иапряжени,
69 тули отворени,
70 сабли изъострени.
71 Сами скачють, акы сърыи влъци въ полъ,
72 ищучи себе чти, а князю славъ”.
Мене на пример неколку работи ми бодат очи.
Спевов изгледа како некоја епска песна за Марко Крале во која се вметнати руски локалитети и туркизми.Интересно е што Велес( Велесов внуче) наводно име на словенски бог,влече корен од бугаро-чувашкото выльăх "скот,ѕвер, "+аффикс на занимањето = ̨ы > выльăх= c̨(ы) - "скотник, скотовод, кој се занимава со стоководење, се однесува на стоката", т. е. значењето на Велеса, е "бог на стоката".
Името на поетот Боян (Буян, Баян), е врзано со назив на божество древнотурскиот пантеон (. Баянай – општ назив на духовите заштитници на ловот кај јакутите.Од овој збор произлегува зборот „баење„ на пример :Мижи Асан да ти бајам.
Наводно,паганскиот пантеон на „Словото „ се среќава во јужнословенскиот фолклор.Се прашувам во чиј„јужнословенски„ фолклор?
No comments:
Post a Comment